Τετάρτη 24 Απριλίου 2013

Η σωματική τιμωρία ως μέσο πειθαρχίας

Είμαι αντίθετος στη βία, επειδή η χρήση της μπορεί να φαίνεται καμιά φορά ότι κάνει καλό, το καλό αυτό όμως είναι προσωρινό, ενώ το κακό που προξενεί είναι μόνιμο.
Μαχάτμα Γκάντι
 
Όλα τα παιδιά παρεκτρέπονται και όλοι οι γονείς αντιμετωπίζουν την πρόκληση «πώς να κάνω το παιδί μου να πειθαρχήσει;». Είναι γνωστό ότι στη διάρκεια της ανατροφής των παιδιών χρειάζονται όρια και κανόνες. Πολλοί γονείς χρησιμοποιούν και τη σωματική τιμωρία. Στην κατηγορία αυτή εμπίπτουν οι ξυλιές (που αποτελούν και την πιο διαδεδομένη μορφή σωματικής τιμωρίας), τα τσιμπήματα, τα τραβήγματα ή σπρωξίματα, τα χαστούκια, τα χτυπήματα με αντικείμενα όπως ζώνες καθώς και άλλες μορφές όπως ο εξαναγκασμός για να βάλει στο στόμα του κάτι καυτερό, κλπ.
Οι γονείς που τιμωρήθηκαν σωματικά από τους δικούς τους γονείς είναι πιο πιθανό να τιμωρήσουν σωματικά και αυτοί τα δικά τους παιδιά. Οι συμπεριφορές που μπορεί να προκύψουν από ένα παιδί που εξαναγκάζεται στην πειθαρχία μέσω της σωματικής τιμωρίας μπορεί να είναι:
·       Ο εκφοβισμός σε άλλα παιδιά
·       Η επιθετικότητα
·       Τα προβλήματα συμπεριφοράς
·       Συναισθήματα φόβου, θυμού και άγχους προς τους γονείς
·       Η φτωχή αυτοεκτίμηση
·       Να θεωρεί ότι το ξύλο είναι κάτι φυσικό και σωστό

Επίσης, στους εφήβους η χρήση ιδιαίτερα σκληρών μεθόδων πειθαρχίας τόσο από τη μητέρα όσο και από τον πατέρα φαίνεται να σχετίζεται κυρίως με συναισθηματικά προβλήματα, χαμηλή αυτοεκτίμηση, υψηλότερα επίπεδα άγχους και κατάθλιψη (Banks 2002). Η κατάθλιψη είναι πιο έντονη όταν η σωματική τιμωρία χρησιμοποιείται από μητέρες. Η χρήση της σωματικής τιμωρίας από τη μητέρα σχετίζεται με τη δυσκολία του εφήβου να εκφράσει συναισθήματα ζεστασιάς και αισθήματα δεσμού στη σχέση του με τη μητέρα. Δυσκολεύεται ουσιαστικά να διατηρήσει μια σχέση εγγύτητας μαζί της, απαραίτητη προκειμένου να κατακτήσει την αυτονομία του και να επιτύχει μια υγιή κοινωνική προσαρμογή (Bender et al. 2007).
Οι πιο σημαντικές επιπτώσεις που έχει η χρήσης της σωματικής τιμωρίας στα παιδιά κατά την ενήλικη ζωή τους είναι:
·    η αποδοχή της βίας σαν μέσο επίλυσης συγκρούσεων
·    η χρήση βίας προς τον/τη σύζυγο και οι αυξημένες συζυγικές συγκρούσεις (Straus & Yodanis 1996).
Έρευνα που έλαβε χώρα το 2004 (Smith et al.) ανέφερε αρκετές αναπτυξιακές συνέπειες σε παιδιά που είχαν υποστεί σωματική τιμωρία, όπως: διασπαστική και αντικοινωνική συμπεριφορά, φτωχή ακαδημαϊκή επίδοση, φτωχός δεσμός ή έλλειψη δεσμού με τους γονείς, προβλήματα ψυχικής υγείας (π.χ. κατάθλιψη) και εξάρτηση από αλκοόλ και ναρκωτικά. Έρευνες δείχνουν ότι η σωματική τιμωρία πετυχαίνει άμεση συμμόρφωση του παιδιού. Ωστόσο οι (Gershoff 2002), (Smith et al., 2004) και άλλοι, συγκλίνουν στην άποψη ότι τα οφέλη που προέρχονται από την άμεση συμμόρφωση του παιδιού μπορεί να αντισταθμιστούν με τα ευρήματα που φανερώνουν ότι η σωματική τιμωρία δε διδάσκει στο παιδί αυτοέλεγχο, αντιθέτως του διδάσκει να αποφεύγει συμπεριφορές που τιμωρούνται όταν είναι παρών ένας ενήλικας (σε αντίθεση με τη διδασκαλία ενός παιδιού να μη συμμετέχει στην ανεπιθύμητη συμπεριφορά γενικότερα και όχι μόνο όταν ο ενήλικας το βλέπει). Επίσης, η Linke (2002) υποστήριξε ότι μέσω αυτής της μεθόδου τα παιδιά μαθαίνουν να αντιμετωπίζουν τα προβλήματά τους μέσα από τη σωματική επιθετικότητα και την τιμωρία. Μην ξεχνάμε ότι η άμεση συμμόρφωση δεν σημαίνει ότι το παιδί έχει βιώσει ενοχή για τη συμπεριφορά του, ούτε ότι έχει την επιθυμία να επανορθώσει (Gershoff 2002) με αποτέλεσμα να την επαναλάβει. Στην έρευνα των Φερέτη και Σταυριανάκη στην Ελλάδα, το 1997, φάνηκε ότι το 90% των παιδιών της έρευνας που είχαν δεχτεί σωματική τιμωρία έτειναν να επαναλαμβάνουν την πράξη για την οποία τιμωρήθηκαν, και μάλιστα το 44% από αυτά τα παιδιά σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα.
Η άμεση συμμόρφωση του παιδιού σε αυτό που ο γονέας απαιτεί προκαλεί ανακούφιση του με συνέπεια να επαναλάβει τη συγκεκριμένη μορφή τιμωρίας. Με απλά λόγια το παιδί ανταποκρίνεται άμεσα στο φόβο και το άγχος που βιώνει εξαιτίας του πόνου. Πολλοί ερευνητές υποστήριξαν ότι ενώ η συμμόρφωση αποτελεί άμεσο αποτέλεσμα της σωματικής τιμωρίας, η λειτουργικότητά της σε σχέση με το συγκεκριμένο αποτέλεσμα φθίνει με τον καιρό μέσα από την επανάληψη. Προκειμένου να διατηρηθεί λοιπόν το αποτέλεσμα της συμμόρφωσης θα πρέπει να υπάρχει σταδιακή αύξηση της έντασης του χτυπήματος, γεγονός που είναι δυνατό να οδηγήσει τη σωματική τιμωρία σε επίπεδο σωματικής κακοποίησης (Cohen 1996, American Academy of Pediatrics 1998).
Η πιο σοβαρή συνέπεια της σωματικής τιμωρίας στο κοινωνικό σύνολο είναι ότι προβάλλει τη χρήση βίας σαν αποδεκτή τακτική επίλυσης των συγκρούσεων της καθημερινότητας (Banks 2002). Έτσι διαμορφώνεται ένα πρότυπο που αναπαράγει τη βία σε όλες τις σχέσεις του παιδιού αρχικά, έπειτα του εφήβου και αργότερα του ενήλικα. Όταν οι γονείς τιμωρούν σωματικά, ουσιαστικά περνάνε στο παιδί το μήνυμα ότι η βία μπορεί και ίσως θα έπρεπε να χρησιμοποιείται για να υπάρχει ένα καλό αποτέλεσμα, ότι είναι μια ηθικά σωστή πράξη και ίσως ότι επιτρέπεται από τη στιγμή που άλλες μέθοδοι επίλυσης της σύγκρουσης δεν φέρνουν αποτέλεσμα (Gershoff 2002, Straus & Yodanis 1996). Ο Straus διατύπωσε την άποψη ότι η σωματική τιμωρία συμβάλλει στο γενικό επίπεδο κοινωνικής βίας (Benjet & Kazdin 2003). Όταν χρησιμοποιείται η σωματική τιμωρία για επίλυση μιας σύγκρουσης ή διόρθωση μιας μη επιθυμητής συμπεριφοράς δεν καλλιεργούνται άλλοι τρόποι ή κάποιες εναλλακτικές μέθοδοι επίλυσης των συγκρούσεων.
ΠΗΓΕΣ
Η εξάλειψη της σωματικής τιμωρίας στα παιδιά (2007). Ινστιτούτο Κοινωνικής Προστασίας και Αλληλεγγύης
National Child Protection Clearinghouse (2010).  Australian Institute of Family Studies. http://www.aifs.gov.au/nch/
Elizabeth Thompson Gershoff (2002). Corporal Punishment by Parents and Associated Child Behaviors and Experiences: A Meta-Analytic and Theoretical Review.  Psychological Bulletin  Vol. 128, No. 4, 539–579.
 


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.

LinkWithin

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...
Φάνια Βιλλιώτη - Ψυχολόγος
Συμβουλευτική γονέων - Μαθησιακές Δυσκολίες
e-mail: taksidi_psyxis@hotmail.com